TRANSKRYPCJA PODCASTU DLA TYCH CO WOLĄ CZYTAĆ NIŻ SŁUCHAĆ.

Dzień dobry, dzisiejszy odcinek poradnika chciałabym poświęcić kwestii zabezpieczenia pożyczki unijnej. Odniosę się do wymaganych wartości, rodzaju i opowiem, jakie warunki dodatkowe musi spełniać proponowane zabezpieczenie, aby mogło być wzięte pod uwagę przez instytucję pożyczkową.

Podstawowa informacja jest taka, że każda pożyczka unijna musi być zabezpieczona. Najważniejszym zabezpieczeniem, od którego nie ma wyjątków, jest weksel in blanco z deklaracją wekslową wystawiony przez wnioskodawcę. I tutaj, w zależności od formy prawnej wnioskodawcy możemy spotkać się z kilkoma sytuacjami. Po pierwsze, gdy wnioskodawca jest osobą fizyczną prowadzącą działalność, to weksel jest podpisywany przez przedsiębiorcę i w związku z tym odpowiada on całym swoim majątkiem za ewentualne opóźnienia w spłatach rat pożyczki. Gdy wnioskodawcą jest spółka cywilna, to wszyscy wspólnicy składają swoje podpisy na wekslu i tym samym odpowiadają całymi swoimi majątkami za zobowiązania tej spółki. Nie jest istotna kolejność złożonego podpisu. W przypadku spółek jawnych weksel podpisują wszyscy wspólnicy w imieniu spółki. A w przypadku spółek z o.o. czy innych podmiotów prawa handlowego weksel jest podpisywany w imieniu spółki będącej wnioskodawcą i ewentualne roszczenia mogą być dochodzone z majątku spółki. Te zasady są dosyć oczywiste i właściwie nie wymagają dodatkowego komentarza.

Nieco bardziej komplikuje się sytuacja, gdy właściciele przedsiębiorstw, czy wspólnicy spółek pozostają w związkach małżeńskich. Jeżeli pożyczkobiorca to osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą pozostająca w związku małżeńskim, a pomiędzy małżonkami istnieje ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej wymagane jest poręczenie weksla przez małżonka. W przypadku spółek cywilnych i braku rozdzielności majątkowych wszyscy małżonkowie wspólników spółki muszą poręczyć weksel. W przypadku spółek kapitałowych takiego obowiązku nie ma, bo osoba podpisana na wekslu, czyli członek zarządu czy prokurent działa w imieniu spółki zgodnie z zasadami reprezentacji określonymi w jej umowie i uwidocznionymi w KRS.

Co ciekawe, są instytucje pożyczkowe, które wymagają poręczenia wekslowego udzielonego przez wszystkich małżonków, bez względu na to, czy między nimi istnieje rozdzielność majątkowa, czy też nie. Te fundusze wychodzą z założenia, że małżonkowie żyjący w jednym gospodarstwie domowym mają świadomość co dzieje się w życiu zawodowym ich partnera i muszą ponosić ewentualne konsekwencje podjętych przez niego decyzji. Jest to niezrozumiała dla mnie postawa i w mojej opinii instytucja rozdzielności majątkowej po coś została stworzona, ale niestety nie ma możliwości dyskusji z tego typu postawami, bo zawsze usłyszymy słowa, na przykład: „jak małżonek nie chce poręczyć, to znaczy, że coś mają za uszami”, a więc nie udzielimy pożyczki, bo ryzyko jest zbyt duże. Na szczęście tego typu wymagania są sporadyczne i dotyczą zdecydowanej mniejszości instytucji pożyczkowych. Mimo wszystko zawsze jednak warto spytać w konkretnym funduszu o konieczność poręczenia weksla przez małżonków posiadających rozdzielność majątkową.

Z moich obserwacji wynika, że w dużym skrócie sam weksel może stanowić zabezpieczenie najniższych kwot pożyczek – maksymalnie do 20.000 zł. i to pod warunkiem, że wnioskodawca posiada majątek, a w przypadku startupów nawet i takie kwoty wymagają dodatkowego zabezpieczenia.

Co zatem może stanowić zabezpieczenie pożyczek unijnych, czyli jak wygląda katalog zabezpieczeń pożyczek?

1. poręczenia wekslowe osoby fizycznej bądź prawnej,
2. hipoteka wraz z cesją praw z tytułu ubezpieczenia tej nieruchomości,
3. zastaw rejestrowy na rzeczach ruchomych wraz z cesją praw z tytułu ich ubezpieczenia,
4. przewłaszczenie na zabezpieczenie na rzeczach ruchomych wraz z cesją praw z tytułu ich ubezpieczenia,
5. zastaw na środkach pieniężnych na rachunku bankowym, ewentualnie papierach wartościowych wraz z ich blokadą i pełnomocnictwem do rachunku,
6. gwarancja bankowa,
7. gwarancja firmy ubezpieczeniowej,
8. cesja należności z tytułu sprzedaży towarów bądź usług.

Rodzaj zabezpieczenia, które można wykorzystać, jest nieco zdeterminowany przez kwotę pożyczki, którą chcemy uzyskać. W przypadku kwot do około 70 – 100 tys. zł można zaproponować poręczenia jednej lub kilku osób fizycznych, ewentualnie zastaw na maszynach czy urządzeniach. Natomiast w przypadku kwot powyżej 100 tys. zł instytucje pożyczkowe najchętniej widzą hipoteki lub zastaw na maszynach, które są łatwo zbywalne.

Ad 1. Należy mieć na uwadze, że nie każda osoba fizyczna może udzielić poręczenia wekslowego. Taka osoba musi mieć zdolność do obsługi długu wynikającego z umowy pożyczkowej. Nie wystarczy więc sam wysoki dochód miesięczny. Aby sprawdzić, czy konkretna osoba może być zaakceptowana, konieczne jest ustalenie, jaki jest jej dochód miesięczny po uwzględnieniu kosztów rat z tytułu innych pożyczek czy kredytów, jakie są wydatki miesięczne na życie, Ile jest osób pozostających na utrzymaniu takiej osoby itd., co w konsekwencji pokaże, jaka kwota może być odkładana tytułem oszczędności w skali miesiąca. Jeśli ta wartość pokrywa ratę wnioskowanej pożyczki, to taka osoba jest kandydatem, który może być wzięty pod uwagę. Zostanie również oceniony majątek takiego poręczyciela. Co ważne, inaczej zostanie oceniona osoba pracująca na czas nieokreślony, która posiada własny dom i samochód, a inaczej świeżo upieczony absolwent szkoły pracujący od 3 miesięcy i mieszkający z rodzicami – nawet jeśli jego aktualne zarobki są wyższe od tej pierwszej osoby. W przypadku kwot powyżej 30.000 zł fundusze wymagają 2 lub nawet 3 poręczycieli. Warto w tym miejscu podkreślić, że na takie poręczenie musi wyrazić zgodę małżonek poręczyciela, jeśli nie posiadają rozdzielności majątkowej.

Ad2. W przypadku hipotek fundusze pożyczkowe nie oczekują wyłącznie nieruchomości zabudowanych. Mogą być to również działki budowlane czy rolne o ile ich wartość jest odpowiednia. Wraz z wnioskiem pożyczkowym należy przedstawić dokumentację fotograficzną takiej nieruchomości. Sporym udogodnieniem jest to, że w odróżnieniu od banków nie ma konieczności przedstawiania operatu szacunkowego, a więc ponoszenia dodatkowych kosztów związanych z wyceną takiej nieruchomości. Jej wartość jest oceniana na podstawie polisy ubezpieczeniowej lub na podstawie średniej ceny metra kwadratowego jaki obowiązuje w danym regionie. Można ją więc oszacować w oparciu o portale internetowe typu otodom czy gratka. Dodatkowym plusem, który wyróżnia pożyczki unijne jest fakt, że dopuszczają one możliwość dokonania wpisu hipoteki na 2 miejscu w dziale IV księgi wieczystej. Oczywiście w takim przypadku należy zachować zdrowy rozsądek. Jeśli nieruchomość jest warta 600.000 zł, wpis jest na kwotę 500.000 zł, a spłata innego zobowiązania dopiero co się rozpoczęła i będzie trwać jeszcze przez 15 lat, to na pewno zabezpieczeniem się na takie nieruchomości instytucja pożyczkowa nie będzie zainteresowana. Inaczej zostanie oceniona nieruchomość, która jest co prawda obciążona hipoteką, ale do spłaty pozostała już niewielka część kredytu i zakończy się on za 3 czy 4 miesiące i dodatkowo jej wartość jest zdecydowanie wyższa niż kwota wnioskowanej pożyczki. Można przyjąć, że wartość proponowana nieruchomości powinna stanowić minimum 1,5 krotność pożyczki. Co prawda istnieją fundusze, które oczekują zabezpieczenia jeden do jednego, ale to są przypadki szczególne i niezbyt częste. Nieruchomość proponowana na zabezpieczenie może należeć do osoby trzeciej, ale nie może posiadać żadnych hipotek przymusowych, służebności, czy być objęta nadzorem konserwatora zabytków. instytucje pożyczkowe tak samo chętnie skorzystają z nieruchomości mieszkalnej jak i komercyjnej. Wraz z hipoteką zawsze zostanie dokonana cesja praw z polisy ubezpieczeniowej jako zabezpieczenie wtórne w sytuacji, gdyby nieruchomość została spalona lub uległa zniszczeniu z innych powodów.

Ad 3. Zastaw na rzeczach ruchomych to 3 najczęściej wykorzystywana forma zabezpieczenia. Jest ona o tyle atrakcyjna, że opłata za wpis do rejestru zastawów jest zdecydowanie niższa niż notarialne koszty ustanowienia hipoteki i wynosi około 200 zł od wpisu, co jest bardzo istotne, gdyż wszelkie ewentualne koszty przygotowania wniosku, ustanowienia zabezpieczeń, a także zwalniania zabezpieczeń ponosi wnioskodawca. Zastawem mogą zostać objęte samochody, maszyny i urządzenia, czy na przykład zapasy towarów handlowych. Zasadą, jaką kierują się instytucje pożyczkowe w czasie analizy zaproponowanego zabezpieczenia jest płynność danej rzeczy, czyli możliwość jej sprzedaży na rynku wtórnym i odzyskanie pożyczonych pieniędzy. Zdecydowanie chętniej zostanie wyrażona zgoda na dokonanie zestawu na ciągniku siodłowym z naczepą niż na specjalistycznej maszynie przygotowanej pod specjalne zamówienie, którą mogłoby być potencjalnie zainteresowanych na przykład tylko 3 przedsiębiorców w całej Polsce. Nawet jeśli jej wartość jest wielokrotnie wyższa niż film wspomnianego zestawu samochodowego.

W przypadku zastawu mogą być brane pod uwagę również towary handlowe. Wśród moich klientów, którzy skorzystali z tego rodzaju zabezpieczenia, był na przykład handlujący artykułami krawieckimi przedsiębiorca, który zaproponował zastaw na zamkach błyskawicznych czy handlujący artykułami samochodowymi, który zaproponował zastaw na całym asortymencie będącym w magazynie.

W przypadku środków trwałych proponowanych na zabezpieczenie obowiązuje zasada 2:1, czyli kwota pożyczki musi być pokryta dwukrotnie więcej wartym majątkiem w postaci maszyn czy urządzeń, a w przypadku środków obrotowych, czyli towarów handlowych i materiałów ta proporcja musi być jeszcze większa i jest to zależne od potencjalnego rynku zbytu. Wycena zaproponowanych środków odbywa się również w oparciu o polisę ubezpieczeniową i obok zastawu również zostanie dokonana cesja praw z polisy ubezpieczeniowej jako zabezpieczenie wtórne w sytuacji, gdyby przedmiot zastawu uległ zniszczeniu.

Ad 4. Zbliżoną formą do zastawu rejestrowego jest przewłaszczenie na zabezpieczenie. Są dwa zasadnicze elementy, które odróżniają te formy zabezpieczenia. W przypadku przewłaszczenia w wyniku zawarcia umowy następuje przeniesienie własności przedmiotu na wierzyciela to czasu spłaty długu z jednoczesnym pozostawieniem przedmiotu we władaniu dłużnika, czyli krótko mówiąc, następuje zmiana właściciela przedmiotu. Natomiast ustanowienie zastawu polega na zawarciu umowy między właścicielem przedmiotu zastawu a instytucją pożyczkową i następnie następuje wpis takiej informacji do rejestru zastawów. W przypadku zastawu zaspokojenie wierzyciela w razie niespłacenia zobowiązania następuje w postępowaniu egzekucyjnym z uwzględnieniem uregulowaniu przepisów prawa. W przypadku przewłaszczenia, w razie niespłacenia długu wierzyciel nie prowadzi postępowania egzekucyjnego, gdyż jako właściciel może po prostu żądać wydania mu rzeczy.

Wraz ze spłacaniem długu zawiera się ponowną umowę o przeniesieniu własności przedmiotu.

Przewłaszczenie jest operacją darmową dla obu stron, a więc na niekorzyść zastawu przemawiają opłaty związane z jego wpisem do rejestru zastawów. Jednocześnie instytucja pożyczkowa zobowiązuje się, że nie będzie wykorzystywać rzeczy inaczej niż tylko do zaspokojenia ewentualnego długu. Z kolei dłużnik nie ma prawa do zastawienia rzeczy przewłaszczonej ani jej zbycia.

Ad 1. Ciekawą formą zabezpieczenia pożyczki jest skorzystanie z poręczenia udzielonego przez inny podmiot prawny. W tym przypadku możemy mieć do czynienia z poręczeniem udzielonym przez inne przedsiębiorstwo – wówczas zostanie przeprowadzona analiza jego zdolności kredytowej w oparciu o metody zbliżone do analizy wnioskodawcy pożyczki, czyli należy przedstawić sprawozdania finansowe, listę posiadanych zobowiązań kredytowych, listę składników majątkowych i tak dalej. Na tej podstawie zostanie wydana opinia, czy takie przedsiębiorstwo może udzielić poręczenia za zobowiązania wnioskodawcy.

Inną odmianą poręczenia udzielonego przez podmiot prawny jest poręczenie funduszu poręczeniowego. Dla przykładu, w Łodzi funkcjonuje tego typu jednostka, której zadaniem jest wspieranie rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw. W tym konkretnym przypadku fundusz poręczeniowy jest skłonny poręczyć maksymalnie do 80% kwoty pożyczki, jednak nie więcej niż 500.000 zł. Instytucje pożyczkowe nie badają zdolności kredytowych funduszy poręczeniowych, a poręczenie udzielone przez tego typu fundusz jest traktowane jako w pełni wiarygodne i wystarczające. Wówczas pożyczkobiorca musi zaproponować dodatkowe zabezpieczenie na pokrycie pozostałych 20% kwoty pożyczki. Za udzielone poręczenie przez taki fundusz pobierana jest prowizja, a jego poręczenie musi być zabezpieczone. Jednak w tym przypadku stanowi ono zazwyczaj pokrycie 1:1 czy to w przypadku hipoteki, gdzie standardowo jest wspomniane wcześniej 1:1,5 czy zastawu, gdzie wymagane jest pokrycie 2:1. Poręczenie udzielone przez fundusz pożyczkowe ma jeszcze jedną dodatkową zaletę, o której powiem w innej części odcinka.

Ad 8. Cesja należności z tytułu sprzedaży towarów i usług jest stosunkowo rzadko stosowaną formą zabezpieczenia transakcji pożyczkowych. Polega ona na podpisaniu umowy pomiędzy trzema stronami: instytucją pożyczkową przedsiębiorcą oraz jego kontrahentem, czyli jego dłużnikiem. Koncepcja takiego zabezpieczenia opiera się na tym, że dłużnikowi zostaje wskazany w umowie numer rachunku należący do instytucji pożyczkowej, na który ma dokonywać płatności należnych przedsiębiorcy z tytułu realizacji przez niego jakichś usług czy sprzedaży. W sytuacji, gdy pożyczkobiorca nie posiada zaległości wobec instytucji pożyczkowej. Pieniądze są zwalniane i przekazywane na jego rachunek. W sytuacji, gdy takie zaległości się pojawiają to fundusz pożyczkowy potrąca sobie odpowiednie kwoty, a resztę przekazuje przedsiębiorcy. Tak, jak wspomniałem, tego typu forma jest dosyć sporadycznie stosowana przede wszystkim dlatego, że rzadko spotyka się teraz umowy długoterminowe zawarte pomiędzy zamawiającym o dostawcą, które pokryłyby okres trwania pożyczki unijnej, która z reguły trwa około 3 czy 5 lat. Ponadto przed podpisaniem umowy trójstronnej instytucja pożyczkowa musiałaby zbadać wiarygodność płatniczą takiego dłużnika na podstawie jego dokumentów finansowych, a na to z kolei zazwyczaj nie chcą oni się zgadzać.

Ad 5, Ad 6. Zastaw na środkach pieniężnych wraz z ich blokadą i pełnomocnictwem do rachunku oraz gwarancja bankowa to najrzadziej wykorzystywane zabezpieczenia transakcji. Dzieje się tak dlatego, że głównymi beneficjentami pożyczek unijnych są osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. I gdyby mieli pieniądze na koncie, to woleliby dokonać. inwestycji z własnych środków bez konieczności płacenia odsetek od pożyczki i zamrażania swoich oszczędności bez oprocentowania. Z kolei banki niechętnie udzielają gwarancji bankowych na zabezpieczenie pożyczek udzielanych przez inne instytucje. Wolą przy identycznym ryzyku kredytowym zarobić samemu na kredycie niż na tańszej gwarancji.

Z tematem zabezpieczeń wrócę jeszcze w kolejnym odcinku Pożyczkowskazu, w którym przedstawię ogólne uwagi dotyczące zabezpieczeń i podsumuję temat.

Zainteresowanych tematem pożyczek unijnych zapraszam oczywiście do kontaktu